ZAMKNIJ

Niniejsza strona wykorzystuje pliki cookies. Informacje uzyskane za pomocą cookies wykorzystywane są głównie w celach statystycznych.
Pozostając na stronie godzisz się na ich zapisywanie w Twojej przeglądarce. Jeżeli nie wyrażasz zgody na ich zapisywanie, wyłącz ich obsługę w ustawieniach swojej przeglądarki.

Menu Główne
Polityka bezpieczeństwa
Działalność
Organizacje
Atrakcje turystyczne
Zabytki
Biblioteki
Publikacje
Instytucje i Urzędy
Muzeum Dwór w Dołędze
Atrakcje turystyczne >> Okolice Dołęgi

Szczurowa

Ta duża wieś, sprawiająca wrażenie raczej niewielkiego miasteczka jest siedzibą władz gminnych. W centrum znajduje się neoklasycystyczny pałac Kępińskich, byłych właścicieli Szczurowej, zbudowany około 1860 roku. Elewację forntową zdobią piękne, kamienne posągi. Otoczony jest rozległym parkiem ze starym, przeważnie liściastym drzewostanem. Naprzeciw dworu usytuowany jest neogotycki, trójnawowy kościół, wzniesiony w 1893 roku według projektu Jana Sas-Zubrzyckiego. Cenna polichromia wnętrz wykonana została według projektu Nigińskiego (ucznia Matejki). Znajdująca się w kościele późnogotycka figurka Matki Boskiej z Dzieciątkiem zwana jest „Madonną Szczurowską". Pochodzi z początku XVI wieku. Została uratowana z pożaru kościoła w 1683 roku. Od tamtej pory stała w przydrożnej, drewnianej kapliczce, a przeniesiono ją z powrotem do kościoła dopiero w roku 1972. Przed kościołem znajdują się liczne kamienne figury, a wśród nich, przy wejściu głównym św. Franciszka Salezego, św. Floriana, św. Józefa z Dzieciątkiem, św. Jana Kantego. Pochodzą z drugiej połowy XIX wieku. Szczególnie interesujący jest stojący obok kościoła, barokowy posąg św. Bartłomieja, patrona parafii, wykonany w 1683 r. Jest wykuty w kamieniu i umieszczony na dziesięciometrowej kolumnie. Ufundowany został przez Michała Wodkę z Zaborowa jako wotum wdzięczności za cudowne uzdrowienie. Obok kościoła na cmentarzu znajduje się obelisk z tablicą pamiątkową. W okresie okupacji niemieckiej, w dniu 3 lipca 1943 roku dokonano tutaj masowej egzekucji Cyganów osiadłych nieopodal Szczurowej. W zbiorowej mogile spoczywają 93 osoby.


Dołęga

W rozległym, płaskim krajobrazie, w widłach Wisły i Dunajca rozciągają się zabudowania wsi Dołęga. Na północnym jej krańcu, przy drodze na Zaborów, otoczony drzewami i poprzedzony kolistym gazonem stoi dwór: bielone ściany, wysoki, gontowy dach, a od frontu ganek obrośnięty dzikim winem.
Pierwsze wzmianki o Dołędze pochodzą z 2 poł. XVII w. z akt wizytacji pobliskiej parafii Szczurowa. Do 1782 r. wieś należała do posiadłości biskupstwa krakowskiego. Po kasacie dóbr kościelnych, dokonanej przez władze zaborcze, Dołęga została zakupiona na licytacji przez prywatnych właścicieli. Około 1820 r. powstał tutaj pierwszy dwór. Należał on do Bratkowskich, z córką których ożenił się Julian Pikuziński. Jego syn, Teofil zginął w czasie rabacji chłopskiej (1846 r.), w trakcie nieudanego ataku na Tarnów. Natomiast sam Dwór został zrabowany przez okolicznych chłopów, głównie rekrutujących się z sąsiedniego Zaborowa. Dołęgę odziedziczyła siostra Teofila, Marianna, która wraz z mężem Aleksandrem Güntherem zamieszkiwała w istniejącym do dzisiaj dworku. Majątek przekazywany był zawsze w linii żeńskiej, dlatego nazwiska właścicieli Dołęgi wciąż się zmieniały.
Po II wojnie światowej Dołęga uniknęła parcelacji i pozostała w rękach Jadwigi z Wolskich Tumidajskiej, która odziedziczyła ją po przodkach. W latach 70. Jadwiga Tumidajska przekazała dwór na rzecz państwa, z przeznaczeniem na muzeum. Po wykonaniu niezbędnych prac remontowych dwór otwarto w 1981 r., jako Oddział Muzeum Okręgowego w Tarnowie. Jego gospodarzami są Irena i Władysław Konieczni.
Parterowy dwór zbudowany został z modrzewia, na planie podkowy. Ściany są tynkowane i bielone, a wysoki dwuspadowy dach pokrywa gont. Na osi elewacji frontowej znajduje się drewniany ganek o dwóch kolumienkach. Główny trakt dworu pełnił rolę reprezentacyjną, a skrzydła stanowiły prywatną przestrzeń gospodarzy.
W trakcie frontowym mieści się jadalnia, salon i gabinet. Salon urządzony jest meblami z końca XIX w. Znajduje się tutaj także fortepian należący niegdyś do właścicieli dworu. Na ścianach zobaczyć można fotografie Marii Pikuzińskiej-Güntherowej i jej męża Aleksandra oraz pisarza Ignacego Maciejowskiego ("Sewera"), który poprzez małżeństwo z Marią Güntherówną stał się właścicielem Dołęgi. Z jadalni, gdzie znajduje się dębowy kredens, stół i szafka z końca XIX w. prowadzi wyjście na ganek.
Narożny gabinet wyposażony XIX-wiecznym kompletem mebli  z orzecha, mieści pamiątki związane z powstaniem styczniowym i rabacją chłopską; jest tutaj m.in. obraz J. Lorenowicza przedstawiający wydarzenia z 1846 r. Z gabinetu można przejść do pokoju prof. Michała Siedleckiego (ożenionego z córką właścicieli dworu, Ireną Wolską), wybitnego biologa i podróżnika, który często bywał w Dołędze. Ostatni pokój ekspozycji (już w skrzydle wschodnim), czyli sypialnię Jadwigi Tumidajskiej urządzoną secesyjnymi meblami, zdobią podarowane jej przez Jana Bartosińskiego obrazy autorstwa Stanisława Wyspiańskiego.


Zaborów

Najstarszym obiektem architektury jest tutaj pochodząca z 1830 dzwonnica. Stała ona kiedyś przy kościele zbudowanym mniej więcej w tym okresie. Budowę nowego kościoła parafialnego (wzniesionego na miejscu wcześniej istniejącego) ukończono w 1950 roku. Na cmentarzu parafialnym znajduje się kaplica ufundowana przez Aleksandra Güntera. Warto dodać, że w niej właśnie spoczywa Ignacy Maciejowski (Sewer). Uwagę zwraca wybudowany w 1930 roku Dom Ludowy, wzniesiony przy wydatnej pomocy Klubu Zborowian w Chicago. Spełniał on zwłaszcza w okresie międzywojennym - ważną dla wsi funkcję, jako miejsce integrujące mieszkańców, a przed wszystkim jako ośrodek upowszechniania kultury. Jednym z inicjatorów budowy Domu Ludowego był urodzony w Zaborowie Jędrzej Cierniak. Na frontowej ścianie budynku znajduje się tablica pamiątkowa z jego popiersiem wmurowana w 1986 roku, w stulecie urodzin. 
Nieopodal Domu Ludowego zwraca uwagę piękny, neobarokowy pałacyk. Ten okazały, piętrowy budynek wzniesiony na przełomie dziewiętnastego i dwudziestego stulecia, należał do zamieszkującej w Zaborowie rodzin Dąbskich. W ostatnich latach zostały wykonane w nim niezbędne prace konserwatorskie.

 

Lądowisko „Motyl"

Po prawej stronie drogi, pomiędzy Wał Rudą, a Jadownikami Mokrymi, rozciąga się pas podmokłych łąk. Tam właśnie, w okresie drugiej wojny światowej, na lądowisku oznaczonym kryptonimem „Motyl", miały miejsce dwie akcje znane pod nazwą „II Most" i „III Most". Były to operacje lotnicze, związane z lądowaniem alianckich samolotów na terenie okupowanej Polski. Pierwsza miała na celu przerzucenie dr. Józefa Retingera, związanego z emigracyjnym rządem polskim, do Londynu via Brindisi. Pierwszy samolot odleciał jednak bez Retingera. Być może była to celowa akcja dowództwa AK, mająca na celu niedopuszczenie do wywiezienia nie sprawdzonych przez dowództwo materiałów i raportów. Z relacji bezpośrednich wynika jednak, że przyczyną była niedyspozycja żołądka Retingera, który z tego powodu nie doszedł na czas do samolotu. Szczególnie dramatyczny był przebieg akcji „III Most", związanej przede wszystkim z przerzutem części niemieckiej rakiety V-2. Także w czasie „III Mostu" udało się odlecieć Retingerowi, który w Dołędze spędził blisko dwa tygodnie, a mieszkańcy dworu do końca jego pobytu - zgodnie z zasadami konspiracji - nie wiedzieli, kogo mają przyjemność u siebie gościć.


Wał Ruda

We wsi znajduje się dom rodzinny błogosławionej Karoliny Kózki. 18 listopada 1914 roku została ona zamordowana przez żołnierza rosyjskiego. Jest pochowana na cmentarzu parafialnym w Zabawie. Kult religijny związany z Karoliną Kózką zaczął rozwijać się tuż po zakończeniu I wojny światowej, a dekret w sprawie jej kanonizacji wydany został 30 czerwca 1986 roku. W rodzinnym domu Karoliny Kózki znajdują się pamiątki związane z jej osobą. W lesie poza wsią, miejsce jej męczeńskiej śmierci upamiętnione jest żeliwnym krzyżem, wzniesionym w 1972 roku.



Jadowniki Mokre

W starorzeczu Kisieliny, niewielkiej rzeczki wpadającej do Wisły, powstały dwa jeziorka: Przystani Święcone. Projektowany był tutaj rezerwat, mający zajmować powierzchnię około 5 ha, a przedmiotem ochrony byłby przede wszystkim orzech wodny (Trapa natans). Występują tu także liczne gatunki ptactwa wodnego i błotnego. Dodać jednak należy, że z powodu degradacji środowiska naturalnego istnienie w przyszłości tego rezerwatu jest problematyczne.


Puszcza Radłowska

Duży kompleks leśny będący pozostałością dawnej prastarej Puszczy Radłowskiej. Obecnie lasy mieszane z przewagą drzew iglastych oraz obszarami podmokłych łąk i torfowisk. Można tutaj znaleźć stanowiska chronionego krokusa czyli szafrana spiskiego (Crocus scepusiensis), występującego na łąkach śródleśnych. W lecie i jesienią wycieczkę do Puszczy Radłowskiej można połączyć ze zbieraniem obficie występujących tutaj grzybów. Przy drodze biegnącej wśród lasów, pomiędzy wioskami Borzęcin Dolny i Wał Ruda, znajduje się ocieniona drzewami kamienna figurka Najświętszej Marii Panny. Na uskokowym postumencie z płaskorzeźbami przedstawiony jest między innymi św. Onufry, pustelnik i legendarny patron puszczy. Figurka ta pochodzi z 1860 roku, a wykonana została przez pana Adeodatusa Martyńskiego z Borzęcina - twórcę wielu istniejących do tej pory w okolicznych wioskach, kamiennych rzeźb o charakterze sakralnym.

 


Strzelce Wielkie

Kościół św. Sebastiana w Strzelcach Wielkich pochodzi z lat 1784-85, ale osada istniała tutaj już w XI w, a w protokole powizytacyjnym z 1618 r. widnieje wzmianka, że tutejszy kościół położony jest nad Wisłą (obecny staw koło kościoła jest zapewne wiślanym starorzeczem).
Obecna świątynia jest jednonawowa, konstrukcji zrębowej. Dach dwukalenicowy zwieńczono wieżyczką z barokową latarnią. Drewniana dzwonnica z izbicą przy kościele (XVIII-XIX w.) ma konstrukcję słupową i przykryta jest dachem namiotowym.
Wewnątrz znajdują się pozorne sklepienia kolebkowe. Większość wyposażenia - ołtarze, ambona, kamienna chrzcielnica - pochodzi z XVIII w. W późnobarokowym ołtarzu głównym widnieje obraz przedstawiający patrona świątyni: Pojmanie św. Sebastiana. Na zasłonie umieszczono barokowy obraz Matki Boskiej Szkaplerznej z XVII w. Obrazy w rokokowych ołtarzach bocznych przedstawiają: Św. Józefa (XVIII i XIX w) oraz Serce Jezusa z 1953 r., malowane przez A. Chyłę. We wsi znajduje się też XIX-wieczny dworek szlachecki.


Uście Solne

Zabudowa w Uściu Solnym z 2. poł. XIX i XX w. znajuje się m.in. w pobliżu rynku. Zachowały się tam drewniane, zrębowe domy nakryte dachami dwu- lub czterospadowymi, dwu- lub trzyizbowe. Do budynków gospodarczych wchodzących w skład zagród należały również stodoły stojące wzdłuż zewnętrznych ulic gospodarczych, których interesujący zespół zachował się do dziś. Budynki te mają konstrukcję szkieletową, o ścianach plecionych z wikliny i czterospadowych dachach krytych strzechą. W tutejszym barokowo-klasycystycznym kościele z l. poł. XIX w. zachowało się wyposażenie z XVIII-XIX w.

 

Grudzień 2023
Po Wt Śr Cz Pi So Ni
        1 2 3
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31


Multimedia
Publikacje
Folklor Szczurowa
Nasza Gazeta
Stowarzyszenia i Kółka
Jak do nas dojechać
Jesteś monitoring pozycji gościem na naszej stronie.

Nasze projekty wspierają:
Copyright©2019